Cuộc đào tẩu ngây thơ hay mưu toan khờ dại

Tuần qua, không ít trang mạng đưa tin về cuộc đào tẩu qua Thái Lan của nhà dân chủ Nguyễn Ngọc Quang, tiếp đến là việc Nguyễn Thu Trâm dẫn vợ và hai con của Nguyễn Ngọc Quang sang Thái để đoàn tụ. Mặc dù sự kiện Nguyễn Thu Trâm đích thân đưa vơ con Nguyễn Ngọc Quang sang Thái chưa chính thức công khai, tuy nhiên những quan sát  hẳn đã biết và không khỏi nghi ngờ về những ẩn khuất sau chuyến vượt biên đầy mạo hiểm ấy.

Nhà dân chủ Nguyễn Ngọc Quang cùng gia đình dường như đã có sự chuẩn bị sẵn từ rất lâu cho chuyến đi nên sẽ không mấy khó khăn để có thể tìm cho mình một xuất tị nạn chính trị ở nước Mỹ. Phong trào dân chủ sẽ không trông đợi được gì từ anh khi anh chính thức đặt chân tới Mỹ cùng với đoàn tùy tùng 01 vợ hai con. Cái lo cho bản thân, gia đình anh còn không cáng đáng nổi, còn thời gian, tâm trí đâu lo chuyện bao đồng. Một thực tế dễ nhìn thấy nhất là viễn cảnh chẳng phải thiên đường như mong đợi, vì với điều kiện cá nhân của anh (trình độ văn hóa, khả năng giao tiếp bằng anh ngữ, nghề phụ…) anh sẽ chẳng dễ dàng kiếm được một việc làm có thu nhập đủ để cáng đáng cái gia đình “nhỏ bé” ấy. Anh có thể có được những người quen nơi đất Mỹ, họ sẽ rất cảm thông cho hoàn cảnh của anh và sẽ hào phóng với anh khi anh mới đến, một vài tổ chức cũng sẽ muốn tiếp xúc anh, khai thác một chút lợi từ sự có mặt đường đột của anh vào mục đích nào đó của họ, và theo phong cách tây phương, họ cũng sẽ sòng phẳng trả ơn anh về món lợi đó… rồi sau đó… anh sẽ dần chìm vào quên lãng. Anh đã đạt được mong ước của anh là đặt chân tới Mỹ mang theo nhiều hoài bão, nhưng hoài bão đó sẽ theo hướng nào có lẽ chỉ anh mới có thể biết chắc được.

Sự ra đi của anh đối với những người đang tranh đấu cho nền dân chủ trong nước là một sự đường đột khó hiểu. Khó có ai có thể biết trước được bởi sự chuẩn bị chu đáo của anh cho đến khi hay tin anh (lẽ dĩ nhiên là có cả gia đình) được cấp chứng nhận hưởng quy chế tỵ nạn chính trị và được đi Mỹ, trong khi đó Nguyễn Thu Trâm – người bạn đồng hành, người đã vất vả hơn anh trong cuộc tháo chạy này không được may mắn đó, đành phải ngậm ngùi tiễn anh đi.

Tại sao vậy?

Xâu chuỗi sự kiện chúng ta không khó nhận ra sự khác biệt trên. Trước hết, với anh Quang, anh đã có sự chuẩn bị chu đáo cho chuyến đi và hiểu khá rõ về điều kiện có thể được xem xét cho tỵ nạn chính trị, vì thế khi đặt chân tới Thái Lan anh đã có sẵn, đầy đủ hồ sơ trình UNHCR, quan trọng hơn là anh đã có được những nội dung, hình ảnh hết sức ấn tượng để chứng minh anh đang bị truy sát, khủng bố… nhờ thế mà anh có cơ hội qua mặt UNHCR để nghiễm nhiên đến Mỹ. Trước đây, không ít thành viên Khối 8406 và Hội AHTNCT&TGVN biết rõ việc anh Quang tạo sự kiện giả về việc bị CACS cố ý gây tai nạn giao thông cho anh, nhưng có lẽ vì cùng hội cùng thuyền không nỡ lên tiếng với anh mà nhân đó để tố cáo CACS đàn áp, những tưởng sự kiện đó và thêm  các sự kiện được chính anh thêm thắt sẽ là đòn mạnh lên án CSVN và cũng là cơ hội để đồng bào hải ngoại cảm thông, chia sẻ hoàn cảnh khó khăn của anh và gia đình. Không ngờ, các sự kiện đó đã được anh ngầm lên kế hoạch, đã giúp anh qua mặt không ít các nhà dân chủ và qua mặt cả một tổ chức có kinh nghiệm mang tầm quốc tế là UNHCR.

Còn Nguyễn Thu Trâm, cô quá ngây thơ theo bước anh trong khi cô chẳng có sự chuẩn bị gì từ hồ sơ cho đến tài chính, một gương mặt thiếu vắng nét thân thiện (trái ngược xa với Lê Thị Công Nhân), một thân hình đẫy đà, nhẵn mịn... cô sẽ trình mày gì khi được gọi phỏng vấn? Vì thế, UNHCR nhận hồ sơ, sẽ hẹn phỏng vấn, nhưng liệu có được xem xét dễ dàng như anh Quang không thì chúng ta đều có thể nhận định được. Giờ đây, Nguyễn Thu Trâm đang phải đối mặt với những khó khăn:

1. Cô đơn: Người cùng đi cũng đã theo chồng, theo cha đi Mỹ, bỏ lại cô một mình nơi đất Thái với nỗi lo sợ bi truy đuổi không phải của CACS mà từ Cảnh sát Thái. Cô sẽ còn lẩn trốn được bao lâu?

2. Khốn khó: Chắc sẽ thảm hơn trong những ngày tết nguyên đán và những ngày sau đó, cô sẽ đón một cái tết không mong đợi: không tiền, không người thân bên cạnh, không được nhìn thấy mặt con mình.

3. Sợ hãi: Cô sẽ không dễ dàng ra ngoài khi không biết tiếng Thái. Trong khi Interpol đang phong tỏa, chờ sẵn sự xuất hiện của cô thì sự hiện diện của cô dù bất cứ nơi đâu cũng đều đầy rẫy sự nguy hiểm.

Nguyễn Thu Trâm sẽ làm gì đây trong những ngày sắp tới?

Có lẽ, sự lựa chọn tốt nhất là trở về dù sẽ phải cay đắng. Con đường trở về sẽ rất hiểm nguy khi CSVN đã thông báo cho Interpol về hành vi trái pháp luật của cô. Đất Thái đã rất khó khăn, nhưng còn không đáng sợ bằng Lào hay Campuchia, vì trở về VN qua Lào hay Campuchia cô sẽ khó thoát khỏi sự truy lùng của mật vụ tại đây, một khả năng về sự mất tích vĩnh viễn sẽ không thể loại trừ nếu họ phát hiện ra cô.

Giả sử cô suôn sẻ về đến biên giới Việt Nam thì những cái bẫy hẳn sẽ đang chờ đợi, nếu không bắt được cô tại cửa khẩu thì cô về đến nhà cũ có nghĩa là cố đã bước một chân vào cửa phòng giam đã mở sẵn.

Người xưa đã ngẫm rằng: Lỡ một bước nghìn năm ôm hận, ngoảnh đầu nhìn lại đã trăm năm.

Một quyết định sai lầm đã đẩy cô đến một thảm cảnh thê lương. Người ta có thể sẽ rất phân vân về động cơ ra đi của cô và tự hỏi: Cô đã rất ngây thơ hay cô phạm một sai lầm từ sự khờ khạo.